Onderzoek opbrengst OZB

Om te kunnen beoordelen of de tarieven OZB niet-woningen in redelijke verhouding staan met het tarief OZB woningen is onderzoek gedaan naar de opbrengst OZB versus de korting OZB in de algemene uitkering.

Korting OZB via de algemene uitkering

Alle gemeenten ontvangen van het Rijk een algemene uitkering uit het gemeentefonds. Dit is één van de belangrijkste inkomstenposten voor iedere gemeente. Voor Woudenberg gaat het om afgerond € 23 miljoen.

De hoogte van dit bedrag bestaat uit een genormeerd kosten georiënteerd bestanddeel waarvan de genormeerde OZB inkomsten worden afgetrokken. Het kosten georiënteerde bestanddeel wordt bepaald door verschillende variabelen; aantal inwoners en woningen, leeftijdsopbouw, aantal bijstandontvangers, centrumfunctie, etc. Het genormeerde OZB inkomsten bestanddeel wordt bepaald door een genormeerd landelijk uniform rekentarief over de WOZ waarden in de gemeente.

Technisch werkt dit als volgt:

a.    Er is een bepaalde “koek” die gemeentefonds heet. De omvang van de koek wordt door het Rijk bepaald. Dit staat los van de WOZ-waarden van gemeenten.

b.    Vervolgens is aan de orde de verdeling van de koek over alle gemeenten. Binnen dat verdeelmodel is er een aftrekpost “belastingcapaciteit”. Dat levert een negatief bedrag op door de werkelijke WOZ-waarde per gemeente te vermenigvuldigen met een gelijk rekentarief voor alle gemeenten.

c.    Een gemeente met een hoge WOZ-waarde heeft een hoge aftrekpost. Een gemeente met een lage WOZ-waarde heeft een lagere aftrekpost. Deze aftrekpost staat los van het eigen OZB tarief van de gemeente.

d.    Het totale bedrag van de aftrekpost van alle gemeenten samen wordt via andere onderdelen in de berekening (andere verdeelmaatstaven en uitkeringspercentage) weer “uitgesmeerd” (verdeeld) over alle gemeenten. Want “de koek” blijft even groot en wordt over alle gemeenten verdeeld.

e.    De gemeente met een hoge WOZ-waarde krijgt hierdoor een lagere uitkering uit het gemeentefonds en de gemeente met de lage WOZ-waarde juist een hogere.

De werking van deze verdeelsystematiek is dat gemeenten met dure woningen dus minder geld van het Rijk ontvangen dan gemeenten met goedkope woningen. De wetgever (het Rijk) gaat er namelijk vanuit, dat gemeenten met dure woningen (hogere WOZ-waarde) meer belasting van hun eigen burgers vragen dan gemeenten met goedkope woningen. Het is daarom dan ook niet zo dat alle gemeenten evenveel geld overhouden van de OZB die zij innen.

Het is expliciet de bedoeling van de wetgever dat gemeenten met dure woningen hogere lokale lasten innen. Voor eenzelfde voorzieningenniveau krijgen gemeenten met dure woningen dus minder geld van het Rijk omdat hun burgers meer belasting kunnen betalen.

Onderzoek Woudenberg

Voor Woudenberg is inzichtelijk gemaakt de werkelijke opbrengst OZB versus de korting OZB in de algemene uitkering uit het gemeentefonds.

Voor de jaren 2015 en de jaren 2018 t/m 2023 geeft dit het volgende beeld (2023 en 2022 zijn voorlopige cijfers):

De cijfers uit dit overzicht laten zien dat:

1. De korting totaal OZB in de algemene uitkering is gestegen van 65 % naar 82 % in 2023. De netto opbrengst OZB voor Woudenberg is € 560.000. Aan opbrengst OZB wordt via aanslagoplegging in 2023 € 3,1 miljoen ontvangen, echter via de algemene uitkering wordt Woudenberg voor € 2,5 miljoen gekort.
2. De korting OZB in de algemene uitkering is het hoogst bij OZB niet woningen gebruiker, namelijk 95 %. Daarna OZB niet woningen eigenaar met 86 % en OZB woningen eigenaar met 79 %.
3. De sterkste stijging van de korting OZB in de algemene uitkering heeft plaatsgevonden tussen 2022 en 2023.